Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 97
non enim concurrit Deus primum infinitum Ens ad non esse, in
quo
consistit peccatum et defectus. Ergo quando frigus occiditur a calore,
Deus
concurrit ad amplificationem caloris, non autem ad destructionem
frigoris, nec ad
passionem nisi per accidens, quatenus amplificat
calorem, sed permittit frigus ita
pati, non praebendo ei vires pugnandi
plures quam calori, propter generationem
melioris, vel meliorem
corruptionem. Sique hoc considerasset
Calvinus , non fecisset Deum
causam activam peccati, quod defectus est
actionis perfectae, et non
actio ipsa. Ad peccatum enim morale non concurrit Deus
per se, nec
per accidens, quoniam est deviatio a Deo optimo fine, quae non est
ordinabilis
ad melius. Ad malum vero naturalium per accidens concurrit,
quoniam
potest ordinari ad melius, ad quod culpa moralis per se
non est ordinabilis ut
probat S.Thom. et nos in centone. Porro ad
actionem concurrit, quia est diffusio esse, sed
non ad defectum esse, et
ordinis, quoniam est tendentia ad non esse, quod repugnat
Deo Entissimo. Universitas rerum sensum ergo habet quasi radios solis
sapientiae
primae; ipsaque regit huiusmodi radios sapientissimo quodam
modo in
omni re, quae stupida videtur; Nam stupiditas rei est, sapientia
vero mentis
primae.
Caput XXVII.
Ex imitatione
Auctoris naturae, cognoscitur homo
illi convenire.
~ Nunc assero aliam
a spiritu inesse homini animam a Deo
immissam, totque operationes excellentissimas
edere
spiritum ab ea perfectum, aptioremque factum ad influxus
divinos. At
nunquam eo pervenire, ut faciat opera,
quae forma vilis quaelibet facit a natura
instructa, nisi ubi
natura et ipse utitur. Haec natura est ars quam Deus rebus indit
omnibus,
ut suos ad fines perducantur: Estque intrinseca cunctis, et
constat
Metaphysicis primalitatibus, potentia, sapientia, amore, ex quibus
Ens
omne constituitur, aliud magis aliud minus. Atque ad exteriores
actus deinde hanc
innatam artem extendunt, et qui ipsam melius
imitari potest, divinioris naturae
ingeniique particeps cognoscitur.
Quapropter divinissima est hominis natura, quae
imitatur intrinsecam
naturam animalium, omniumque rerum in exterioribus
artificiis;
animalia autem imitari nesciunt quod in ipsismet inest, nec
intelligere:
Et quamvis homo plene non intelligit hoc ipsum, intelligit